Να εξηγηθώ εξ αρχής. Ό,τι είναι να γράψω θα το γράψω επειδή ανέκαθεν αγαπούσα πάρα μα πάρα πολύ τον Σταύρο Ξαρχάκο, επειδή έχω οικειοποιηθεί τη μουσική του, επειδή την θεωρώ δική μου, κομμάτι της ψυχής μου, θεμελιώδες χρώμα της ζωής μου. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι ξεκινάω λάθος. Δεν θα διαφωνήσω. Ούτε σκοπεύω σήμερα να γράψω εδώ μέσα για σωστό ή για λάθος. Αυτή η ανάρτηση είναι άκρως υποκειμενικής φύσεως και λογικό συμπέρασμα δεν πρόκειται να βγει. Το μόνο που θέλω να κάνω είναι να γράψω για κάτι που με έχει πειράξει. Να προσπαθήσω να γράψω για μία εισβολή. Μία απρόσωπη εισβολή σε μία εντελώς προσωπική, υποκειμενική αγάπη.

Τα Κόκκινα Φανάρια μεγάλωσαν γενιές σαν ταινία κι έγραψαν ιστορία στην Ελληνική μουσική σκηνή. Τα είδα πρώτη φορά σε ηλικία πολύ μικρή, ίσως μικρότερη απ’ όσο θα έπρεπε, κρυφά από τη μάνα μου και τον πατέρα μου. Σε μεγαλύτερη πια ηλικία πληροφορήθηκα με μεγάλο δέος και άλλη τόση ικανοποίηση ότι το 1964, τα Κόκκινα Φανάρια ήταν μία ταινία υποψήφια για βραβείο Όσκαρ, στην κατηγορία της καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Η περηφάνεια μου ήταν τεράστια. Από κεί ξεκίνησε όλο το θέμα. Από εκεί ξεκίνησαν τα Κόκκινα Φανάρια να είναι “δικά μου”. Γιατί αν δεν είσαι περήφανος για κάτι το οποίο θεωρείς δικό σου ή για κάτι που το λιγότερο, αισθάνεσαι ότι για τον άλφα ή βήτα λόγο σε αντιπροσωπεύει, τότε για ποιόν άλλον λόγο άραγε μπορείς να αισθανθείς περήφανος;

Κάθε φορά που βλέπω αυτήν την ταινία, δεκαετίες μετά με άσπρα μαλλιά πλέον στο κεφάλι μου, κλαίω εντελώς αβίαστα όταν λίγο πριν τους τίτλους του τέλους, ο γέρος της Κατερίνας σκύβει ώστε να την κοιτάξει βαθιά μέσα στα μάτια και να τη ρωτήσει για άλλη μια φορά: “Όμορφη δεν είναι η ζωή Κατερίνα;…” Και κάθε φορά, υπάρχει αυτός ο λυγμός που εμποδίζω για έναν εντελώς ηλίθιο λόγο να βγει από μέσα μου, έτσι πώς βλέπω τα δυο γεροντάκια φορτωμένα με όλο τους το βιος, διπλωμένα στα δυο από αυτό τους το βάρος, να περπατούν κούτσα-κούτσα στα στενά, ανάμεσα στα σφραγισμένα μπουρδέλα της Τρούμπας, και να πηγαίνουν να τελέψουν επί τέλους την παράγκα τους, φτιαγμένη από τενεκέδες που θα μαζέψουν μαζί από τα σκουπίδια. Και θα φυτέψουν και μερικά λουλουδάκια. Και θα είναι όμορφα. Κι έτσι, μία ταινία τόσο σκληρή, αληθινή και γλυκόπικρη, αποκτά το καλύτερο τέλος που θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί. Κι εκεί έρχεται πάντα η μουσική του τέλους, η μουσική του Ξαρχάκου, η οποία με βρίσκει να χαμογελώ συνοδεία δακρύων και με κάνει να αισθάνομαι ότι η μέρα που ξημερώνει είναι απλά μία όμορφη μέρα.

Είναι όμορφη μέσα από τα μάτια της φοιτήτριας που σπούδασε γλυπτική στη Ρουμανία και τελικά κατέληξε να εκπορνεύεται για να κερδίζει τα ως προς το ζειν. Είναι όμορφη μέσα στο μυαλό της πληθωρικής, ώριμης κυρίας τσατσά που είναι τόσο -σαν την παιδούλα- τυφλά ερωτευμένη με το πρωτοπαλίκαρο-νταβά του “σπιτιού” της. Είναι και τόσο όμορφα ζωγραφισμένη στο πρόσωπο του ξανθού άγγελου που γεύεται τον σαρκικό έρωτα για πρώτη φορά στη ζωή του κι επάνω στη νιότη και το πάθος του δείχνει να ξεχνάει για λίγο ότι αυτός ο έρωτας ήταν πληρωμένος. Γι αυτό είναι όμορφη η ζωή ρε Κατερίνα, κατάλαβες; Όχι επειδή ο άντρας σου θα φέρει στο παιδί ένα τρενάκι από το λιμάνι της Σιγκαπούρης, ούτε ένα ξύλινο κουνιστό αλογάκι με πραγματική σέλα από το Χονγκ Κονγκ, ούτε έναν τόσο μεγάλο αρκούδο από τον Παναμά.

Η ομορφιά της ζωής στα Κόκκινα Φανάρια δεν έχει ονοματεπώνυμο άλλο εκτός από αυτό του Σταύρου Ξαρχάκου, και ακόμα περισσότερο από αυτό, δεν έχει υλιστική ταυτότητα. Δεν είναι χειροπιαστή. Δεν είναι καταμετρήσιμη ούτε κοστολογήσιμη. Και πιο πολύ απ’ όλα ξέρεις τί δεν είναι; Δεν είναι “εκείνο το κομμάτι από τη διαφήμιση των Jumbo”. Είναι η μουσική από τα Κόκκινα Φανάρια του Σταύρου Ξαρχάκου, ενός από τους μεγαλύτερους Έλληνες συνθέτες, είναι ένα πιάνο που μελαγχολεί, ένα μπουζούκι που κλαίει με τσαμπουκά, είναι μία μυρωδιά, ένα αεράκι, οι αχτίδες του ήλιου που θα σου ζεστάνουν το πρόσωπο, το φεγγάρι και τ’ αστέρια και όλοι οι γαλαξίες στον ουρανό. Είναι κάτι τενεκέδες από σκουπίδια, κάτι χρησιμοποιημένα τσιγάρα και κανένα ζευγάρι μάλλινες κάλτσες για το χειμώνα. Αυτή είναι η ομορφιά της ζωής Κατερινάκι.

Όπως σου είπα.
Προσωπική αγάπη τα Κόκκινα Φανάρια.
Υποκειμενική.
Και παντοτινά παιδική.

10 μέρες για τα Χριστούγεννα.